اسطرلاب چیست و چه کاربردی دارد؟
اسطرلاب چیست و چه کاربردی دارد؟
اسطرلاب یک صفحه چرخان فلزی است که در گذشته برای کارهای نجومی مانند تعیین ساعتهای شبانه روز و تعیین زمان رویدادهای آسمانی استفاده میشده است. با پیشرفت علم، امروزه استفاده از اسطرلاب تنها جنبه آموزشی دارد.
اُسطُرلاب وسیلهای دقیق و علمی است که در گذشته به منظور زمان سنجی و تخمین فاصله اجسام مورد استفاده قرار میگرفته است. یکی از انواع پرکاربرد اسطرلاب؛ اسطرلاب جهان نماست که ستاره شناسان را قادر ساخت تا بتوانند موقعیت خورشید و ستارههای پر نور و برجسته را نسبت به سطح افق و نصف النهار محاسبه کنند. این وسیله به آنها کمک کرد تا تصویری هوایی از سیارات آسمانی و حوزههای اصلی مانند پیدایش خسوف و کسوف، استوای آسمانی، مدار راس السرطان، و مدار راس الجدی را داشته باشد. اسطرلاب جهان نما به سبب ویژگی هایش به عنوان نوعی کامپیوتر آنالوگ اولیه شناخته شده است.
اسطرلابها در قرن ششم ساخته و طراحی شدند و به طور گسترده از قرون وسطا در اروپا و دوره اسلام مورد استفاده عموم قرار گرفتند. از اواسط قرن پانزدهم اسطرلابها مورد استفاده دریانوردان و ناوبری نجومی (ناوبری با استفاده از صور فلکی) قرار گرفتند.
اسطرلاب به اصطلاح دریایی بعدها جایگزین دستگاه زاویه یاب شد. اسطرلاب جهان نمای معمولی که در قرون وسطا توسط ستاره شناسان استفاده میشد قدرت اندازه گیری ۸ تا ۴۶ سانتیمتر (۳تا ۱۸ اینچ) را داشت که معمولاً از جنس آهن یا برنج بود. این وسیله متشکل از چند بخش مهم و اصلی است: یک صفحه پایه (سخت شامه) شامل شبکهای از خطوط نشان دهنده مختصات آسمانی، یک صفحه با الگوی باز (صفحه اسطرلاب) شامل نقشه ستارهها از جمله سیارات فوقالذکر که بر روی یک پین مرکزی متناظر با قطب شمالی آسمان قرار گرفته شده اند. یک گونیا دقیق (دستگاه تعیین سمت) که برای مشاهده وضعیت اشیا و اجسام در آسمان استفاده میشود. دستگاه تعیین سمت امکان نقشه برداری و تعیین مساحت اجسام و تخمین ارتفاع کوهها را فراهم میسازد. بیشتر اسطرلابها از یک و یا چند صفحه تشکیل شده اند (اقلیم نگار) که با نقش و خطوط دارای مختصات دقیق که برای اندازه گیریهای طول و عرض جغرافیایی بین سخت شامه و صفحه اسطرلاب حکاکی شده اند.
